1. Tiểu sử NSND Thoại Miêu
Nghệ sĩ Nhân dân Thoại Miêu, tên thật là Nguyễn Thị Ngọc Hoa, sinh năm 1953 tại Sài Gòn (nay là TP.HCM). Bà là một trong những gương mặt tiêu biểu của sân khấu cải lương Nam Bộ, nổi bật với lối diễn xuất chân thật, giàu cảm xúc và đặc biệt được yêu mến qua những vai đào nhì – không phải vai chính nhưng luôn để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả nhiều thế hệ.
Ảnh - NSND Thoại Miêu
Thoại Miêu đến với nghệ thuật cải lương từ rất sớm. Khi còn nhỏ, bà đã say mê những làn điệu dân ca và được bà nội nuôi khuyến khích theo học ca tài tử với nghệ nhân Mười Phú trong nhiều năm. Năm 1969, bà thi đỗ vào Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn, nơi bà được đào tạo bài bản dưới sự hướng dẫn của các bậc thầy như NSND Phùng Há, NSƯT Kim Cúc, Duy Lân…
Ngay từ khi còn là sinh viên, Thoại Miêu đã gây chú ý qua các chương trình cải lương truyền thanh trên Đài Phát thanh Sài Gòn. Sau năm 1975, bà gia nhập Đoàn Văn công Giải phóng và bắt đầu con đường nghệ thuật chuyên nghiệp. Bà nhanh chóng ghi dấu ấn với vai Tuyết Mai trong vở Cây sầu riêng trổ bông – một vai đào nhì kinh điển, được biểu diễn liên tục suốt 5 năm, đưa tên tuổi bà đến gần hơn với công chúng.
Thoại Miêu từng cộng tác với nhiều đơn vị nghệ thuật như Đoàn Sông Bé 2, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang... và ghi dấu ấn trong hàng loạt vở diễn nổi tiếng như:
- Muôn Dặm Vì Chồng
- Tâm Sự Ngọc Hân
- Nàng Hai Bến Nghé
- Dốc Sương Mù
- Thị Trấn Êm Giông
Điểm đặc biệt trong sự nghiệp của NSND Thoại Miêu là khả năng biến hóa linh hoạt trong các dạng vai: từ đào nhì dịu dàng, đầy nội tâm, đến những vai chính chính trực, rồi sau này là các vai “mụ” – mẹ già, bà lớn… với chiều sâu tâm lý đầy ám ảnh. Dù ở bất kỳ tuyến nhân vật nào, bà cũng luôn thể hiện bản lĩnh nghề và sự chỉn chu tuyệt đối.
Không chỉ là một nghệ sĩ kỳ cựu, NSND Thoại Miêu còn là một người thầy – người chị mẫu mực trong giới cải lương. Bà tích cực tham gia công tác giảng dạy, truyền nghề, làm giám khảo các cuộc thi nghệ thuật và đồng hành cùng các hoạt động thiện nguyện thông qua Câu lạc bộ Hoa Lan Trắng.
2. Gia tài hoạt động nghệ thuật
Với hàng trăm vai diễn suốt hơn 50 năm, NSND Thoại Miêu không chỉ là một tên tuổi quen thuộc trên sân khấu cải lương mà còn là gương mặt gắn bó bền bỉ với khán giả qua từng thời kỳ. Bà ghi dấu bằng lối diễn mộc mạc, chân thật và đậm chất đời thường.
Cãi lương - Nàng Hai Bến Nghé
Nổi bật nhất là các vai đào nhì – tuyến nhân vật phụ nhưng giàu chiều sâu và cảm xúc:
- Tuyết Mai (Cây sầu riêng trổ bông)
- Ngọc Hà (Tâm sự Ngọc Hân)
- Thiên Hương (Muôn dặm vì chồng)
- Hoàng Anh (Nàng Hai Bến Nghé)
Sau thập niên 1990, chuyển sang đóng vai chính và vai mụ:
- Hồng (Dốc sương mù) – HCV Hội diễn toàn quốc 1985
- Cô giáo Hương (Thị trấn đêm giông) – HCV Hội diễn 1990
- Các vai mẹ, bà, trưởng tộc trong: Trái tim người mẹ, Rồng Phượng, Lối về...
3. Giải thưởng và danh hiệu
Với hơn 40 năm gắn bó cùng sân khấu cải lương, NSND Thoại Miêu đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý, ghi dấu một sự nghiệp bền bỉ và đầy cống hiến:
- Danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) – được phong tặng năm 1997
- Danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) – được phong tặng năm 2019
- Nhiều Huy chương Vàng, Bạc tại các hội diễn sân khấu toàn quốc (Dốc sương mù, Trái tim người mẹ, Lối về...)
- Bằng khen & kỷ niệm chương của Bộ Văn hóa và Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
4. Một số dự án nghệ thuật tiêu biểu
Một số dự án nghệ thuật tiêu biểu mà NSND Thoại Miêu đã tham gia, phản ánh chiều sâu nghề nghiệp và sự gắn bó lâu dài với sân khấu cải lương và đời sống văn hóa:
- Cây sầu riêng trổ bông: vai Tuyết Mai giúp bà khẳng định tên tuổi, trở thành một trong những vai đào nhì kinh điển, biểu diễn suốt nhiều năm.
- Trái tim người mẹ, Dốc sương mù, Thị trấn đêm giông: loạt vở diễn ghi dấu khả năng hóa thân sâu sắc vào những hình tượng người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó.
- Huyền thoại mẹ Suốt, Tổ quốc nơi cuối con đường : các tác phẩm sân khấu giàu tính cách mạng và giá trị nhân văn.
- Tích cực tham gia các chương trình truyền hình, cải lương truyền thanh, phim truyện video, trong đó có Chữ hiếu thời @, Dòng đời, Người đàn bà yếu đuối…
- Hướng dẫn – đạo diễn – cố vấn nghệ thuật cho nhiều chương trình cải lương trẻ, sự kiện tưởng niệm các nghệ sĩ tiền bối và các hoạt động giao lưu cộng đồng, góp phần lan tỏa giá trị sân khấu truyền thống đến công chúng trẻ hôm nay.
